Przejdź do głównej zawartości

Nowe spojrzenie na cele dydaktyczne

Obraz
Autor:
Jednymi z pierwszych pytań zadawanym zarówno przez uczących się jak i nauczających są:
  • po co to wszystko? 
  • dokąd dążymy? 
  • co możemy/powinniśmy osiągnąć w procesie nauczania/uczenia się?
Odpowiedzi na powyższe pytania dają cele dydaktyczne, w skrócie nazywane po prostu celami.
Jak napisać dobre cele? Warto zajrzeć TU.  

Czym są cele dydaktyczne?

Cele dydaktyczne to nic innego jak ogólne intencje, dążenia, generalne zamiary procesu dydaktycznego. Cele wyjaśniają istotę lekcji/kursu/modułu/programu/etapu szkolnego, wskazują kierunki dążeń nauczających i uczących się.

Zarówno dla nauczających jak i nauczanych/uczących się ogólne cele nauczania działają jak kierunkowskazy na drodze kształcenia. 
Niektórzy (Niemierko) stosują określenie "cele nauczania" i definiują je jako "zamierzone osiągnięcia (właściwości) uczniów". Dla mnie to dyskusyjna definicja. Stosowanie takich określeń jednoznacznie określa pozycję nauczyciela względem uczniów: to on ustala cele. A chyba nie o to w edukacji chodzi... Warto przypomnieć, że na proces dydaktyczny składa się zarówno nauczanie jak i uczenie się, dlatego zamiast określenia "cele nauczania" sugeruję stosowanie określenia "cele dydaktyczne". Używanie określenia "cel dydaktyczny" jest bardziej neutralne, bo nie wskazuje jednoznacznie czy skupione jest na jednej czy drugiej stronie procesu dydaktycznego. Jednocześnie pozwala na włączenie uczących się w proces tworzenia celów. To szczególnie istotne w procesie nauczania/uczenia się dorosłych. Osoby posiadające duże doświadczenie życiowe mogą pomóc w tworzeniu celów i warto ich zaprosić do wspólnego ustalenia celu dydaktycznego. Cel dydaktyczny staje się wówczas "świadomym założeniem procesu dydaktycznego". Można pójść jeszcze dalej w kierunku uczącego się. Z jego perspektywy bardzo ważne jest odpowiedź na pytanie: "Czego się nauczę?", dlatego cele można nazwać "efektami uczenia się".



Co prawda czasami cele dydaktyczne interpretuje się jako skutki (efekty, wyniki) procesu dydaktycznego i  i/lub "opis oczekiwanych wyników kształcenia". Ale przecież cel, to nie efekt... Efekt to coś, co się zdarzy, będzie na pewno. Cel natomiast jest czymś do czego się dąży. Chcemy go osiągnąć, ale niekoniecznie to się stanie. To bardzo subtelna gra słów między efektami, a celami, którą jednak warto głębiej zrozumieć.

Nowe spojrzenie na cele dydaktyczne

W polskojęzycznej literaturze dydaktycznej używa się określeń "cele nauczania" czy "cele kształcenia". Stosuje się także podział na cele ogólne i cele szczegółowe, te ostatnie nazywając celami operacyjnymi. To dosyć skomplikowane i o tyle niebezpieczne, że podświadomie wyznacza i utwierdza kierunek interakcji na linii nauczyciel - uczeń. To nauczyciel ma władzę wyznaczania celów, to on "kształci" i on "naucza". W takim spojrzeniu na proces dydaktyczny nie ma miejsca na samokształcenie i wyznaczanie własnych celów przez uczących się. Jeśli chcemy naszych uczniów kształtować na świadome jednostki, a nie "szarą masę" to warto zaangażować ich w proces określania celów. Wbrew pozorom, cele nie muszą być identyczne dla wszystkich.




Zgodnie z rozporządzeniami Komisji Europejskiej w sprawie ujednolicenia systemu kształcenia warto wprowadzić nowy podział. Zamiast cele dzielić na ogólne oraz szczegółowe, i te ostatnie poddawać procesowi "opercjonalizacji" może warto nazwać je po prostu "efektami uczenia się"? Taki podział stosuje się już w niektórych jednostkach edukacyjnych, szczególnie w szkolnictwie wyższym. Cele są dążeniami, efekty są natomiast skutkiem dążeń. Efekty da się jednoznacznie opisać, zmierzyć ich wykonanie. Dodatkowo jednoznacznie wskazuje to, że najważniejszym procesem dydaktycznym jest uczenie się, a nie nauczanie.

Zajdę sobie jednak sprawę, że w rzeczywistości zmiana to zmiana kosmetyczna.Mając napisane cele ogólne i cele szczegółowe są one niczym innym jak celami i efektami uczenia się. Propozycja ma na celu uproszczenie terminologii i uściśleniu o co rzeczywiście chodzi w wyznaczaniu celów i mierzeniu efektów.

Więcej o tym, jak napisać dobre cele.
Etykiety:

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Cele dydaktyczne (=Cele ogólne)

Autor:
Cele dydaktyczne  określają  intencje, dążenia, generalne zamiary procesu dydaktycznego . Dodatkowo   wyjaśniają istotę  i  wskazują kierunki   dążeń  nauczających jak i uczących się. W tym wpisie skupię się na celach ogólnych (czasami: głównych) i nie należy ich mylić z celami szczegółowymi (operacyjnymi). . Cechy celów ogólnych Dobre cele ogólne powinny charakteryzować się zarówno odpowiednią treścią jak i formą. Wyznaczone przez nas cele powinny być  realne, co znaczy, że powinny być osiągalne zarówno przez uczniów jak i możliwe do realizacji przez nauczycieli. Jeśli cel jest niemożliwy do osiągnięcia, to po co go stawiać? Jeśli cel jest trywialny i zbyt łatwy do osiągnięcia, to po co go wyznaczać? Cele powinny być  konkretne , nasycone treścią i dawać uczącym się informację czego powinni oczekiwać po danych zajęciach/kursie/programie. Cel zbyt ogólny niczego nie wnosi. Cel zbyt szczegółowy niepotrzebnie zawęża pole manewru zarówno dla uczących się jak i nauczających. Nie powinn
1 komentarz
Czytaj więcej

Teorie uczenia się: Behawioryzm (Część I)

Autor:
Aby w pełni zrozumieć, co jest najważniejszym celem pracy nauczyciela warto postarać odpowiedzieć sobie na pytanie czym w rzeczywistości jest proces "uczenia się". Różne grupy naukowców, z różnych punktów widzenia, opisują czym jest "uczenie się" i starają się wyjaśnić jego mechanizmy. Aby pomóc w zrozumieniu istoty uczenia się z acznę od  przyjrzenia się teorii behawiorystycznej , która wyjaśnia proces  uczenia się z  biologicznego  punktu widzenia .  Znajomość teorii behawiorystycznej jest ważna dla dydaktyków przynajmniej z dwóch powodów: jest jedną z teorii wyjaśniających biologiczne mechanizmy procesu uczenia się efektem stosowania wiedzy behawiorystycznej jest specyficzne podejście do nauczania Zachowanie się można mierzyć metodami naukowymi Zachowanie się zwierzącia (czy też często używany synonim: behawior ) jest mierzalne, gdyż można zmierzyć długość drogi przebytej przez danego osobnika, policzyć liczbę wykonanych przez niego ruchów, zmierzyć c
1 komentarz
Czytaj więcej

Dydaktyka - nauka o uczeniu się i nauczaniu

Autor:
Definicja Napiszę krótko - nie istnieje jedna, uniwersalna i w pełni akceptowalna definicja dydaktyki . W zależności od punktu widzenia dydaktykę można interpretować w rozmaity sposób, na przykład tak: 1. Dydaktyka to nauka zajmująca się badaniem procesów nauczania i uczenia się oraz badaniem  zależności między nimi. Inaczej można powiedzieć, że dydaktyka zajmuje się  kształceniem  i  samokształceniem . 2. W węższym znaczeniu dydaktyka to nauka badająca relacje zachodzące między nauczającym a uczącym się zachodząca w procesie kształcenia. Na tym blogu za podstawą definicję dydaktyki przyjąłem szerszą interpretację zaproponowaną w pierwszej definicji. Cele dydaktyki 1. Zgodnie z przyjętą szerszą definicją, dydaktyka jako nauka dąży do poznania procesów nauczania oraz uczenia się . Stara się zatem: opisać oba procesy Czym jest uczenie się? Czym jest nauczanie? zdefiniować zachodzące w nich prawidłowości Co charakteryzuje proces nauczania? Kiedy zachodzi uc
1 komentarz
Czytaj więcej