Przejdź do głównej zawartości

Uczenie się a nauczanie

Obraz
Autor:
Zgodnie z przyjętą na tym blogu definicją dydaktyka jest nauką badającą uczenie się i nauczanie oraz eksplorującą zależności między nimi.
Wbrew częstemu wyobrażeniu te dwa procesy nie muszą być ze sobą dodatnio skorelowane, tzn. proces nauczania może nie doprowadzić do uczenia się, a uczenie się może zachodzić bez nauczania. Wystarczy obejrzeć kilka odcinków programu "Matura to bzdura" aby zrozumieć, że formalny proces nauczania niekoniecznie musi prowadzić do uczenia się, a "przerobienie materiału" nie jest równoznaczne z uczeniem się..
W tym wpisie chciałbym sprecyzować, czym dla mnie są pojęcia  "uczenia się" i "nauczania". Zaznaczam, że nie są to uniwersalne definicje obu procesów, tylko próba ich zdefiniowania z perspektywy koncepcji dydaktyki przyjętej na tej stronie.

Czym jest "uczenie się"?

Podstawowa definicja uczenia się brzmi:

Uczenie się jest (1) procesem zachodzącym w (2) mózgu prowadzącym do (3)zmiany.


1. Proces:  Uczenie się zachodzi ciągle i w różnych miejscach.
  • Czas: Uczenie się zachodzi stale. Człowiek uczy się przez całe życie i właściwie poza nielicznymi wyjątkami (np. utrata świadomości) nie ma okresu bez uczenia się. 
  • Miejsce: Uczenie się zachodzi wszędzie - nie tylko w przeciągu 45 minut zajęć czy też na pokazie naukowym. Zachodzi w drodze do szkoły/na uczelnię; zachodzi kiedy jesteśmy małymi bobasami i starszymi ludźmi; zachodzi w sklepie i na wycieczce w parku; zachodzi na kursie przygotowawczym oraz rodzinnym obiedzie; zachodzi na wykładzie i przed ekranem komputera.
2. Mózg: Uczenie się to aktywny proces zachodzący w ośrodkowym układzie nerwowym. Nie można nauczyć ręki rysowania, nie można nauczyć oka patrzenia i tak samo nie można nauczyć krtani śpiewania. Każdy z tych organów jest kontrolowany przez mózg i to w nim zachodzą wszystkie zmiany prowadzące do uczenia się i w efekcie do sterowania  poszczególnymi częściami ciała. Nawet na zajęciach wychowania fizycznego nie pracuje się bezpośrednio np. z mięśniem dwugłowym ramienia (bicepsem), ale właśnie z mózgiem, który kontroluje pracę tego mięśnia.

3. Zmiana: Efektem uczenia się jest zmiana. Może to być zmiana zachowania się, polepszenie pracy danej grupy mięśniowej, poprawa koordynacji psycho-ruchowej, przyjęcie innego punktu widzenia (zmiana wartości). Jeśli nie ma zmiany, nie ma dowodu na to, że proces uczenia się miał miejsce.

Każdy proces opiera się na różnorodnych mechanizmach. Istnieje kilka teorii wyjaśniających mechanizm procesu uczenia się, np. behawioryzm, konstruktywizm, humanitaryzm.

Czym jest "nauczanie"?

Nauczanie to ogół czynności wspomagających proces uczenia się zaplanowany przez nauczyciela/ instytucję prowadzącą.

Uważam, że w procesie dydaktycznym nie nauczanie, ale uczenie się najważniejszym procesem. Pomimo to, skuteczne i efektowne nauczanie może być kluczowe we wspomaganiu procesu uczenia się. I tu widzę misję nauczyciela: nie jako "niosącego kaganek oświaty", ale sprawnego zarządcy procesem uczenia się. Niekoniecznie musi być "krynicą wiedzy" i "wszechwiedzącą wyrocznią", ale powinien skutecznie kierować uczeniem się wszystkich swoich uczniów. Jednocześnie musi być specjalistą zarówno w swojej dziedzinie jak i sprawnym dydaktykiem.


Etykiety:

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Cele dydaktyczne (=Cele ogólne)

Autor:
Cele dydaktyczne  określają  intencje, dążenia, generalne zamiary procesu dydaktycznego . Dodatkowo   wyjaśniają istotę  i  wskazują kierunki   dążeń  nauczających jak i uczących się. W tym wpisie skupię się na celach ogólnych (czasami: głównych) i nie należy ich mylić z celami szczegółowymi (operacyjnymi). . Cechy celów ogólnych Dobre cele ogólne powinny charakteryzować się zarówno odpowiednią treścią jak i formą. Wyznaczone przez nas cele powinny być  realne, co znaczy, że powinny być osiągalne zarówno przez uczniów jak i możliwe do realizacji przez nauczycieli. Jeśli cel jest niemożliwy do osiągnięcia, to po co go stawiać? Jeśli cel jest trywialny i zbyt łatwy do osiągnięcia, to po co go wyznaczać? Cele powinny być  konkretne , nasycone treścią i dawać uczącym się informację czego powinni oczekiwać po danych zajęciach/kursie/programie. Cel zbyt ogólny niczego nie wnosi. Cel zbyt szczegółowy niepotrzebnie zawęża pole manewru zarówno dla uczących się jak i nauczających. Nie powinn
1 komentarz
Czytaj więcej

Teorie uczenia się: Behawioryzm (Część I)

Autor:
Aby w pełni zrozumieć, co jest najważniejszym celem pracy nauczyciela warto postarać odpowiedzieć sobie na pytanie czym w rzeczywistości jest proces "uczenia się". Różne grupy naukowców, z różnych punktów widzenia, opisują czym jest "uczenie się" i starają się wyjaśnić jego mechanizmy. Aby pomóc w zrozumieniu istoty uczenia się z acznę od  przyjrzenia się teorii behawiorystycznej , która wyjaśnia proces  uczenia się z  biologicznego  punktu widzenia .  Znajomość teorii behawiorystycznej jest ważna dla dydaktyków przynajmniej z dwóch powodów: jest jedną z teorii wyjaśniających biologiczne mechanizmy procesu uczenia się efektem stosowania wiedzy behawiorystycznej jest specyficzne podejście do nauczania Zachowanie się można mierzyć metodami naukowymi Zachowanie się zwierzącia (czy też często używany synonim: behawior ) jest mierzalne, gdyż można zmierzyć długość drogi przebytej przez danego osobnika, policzyć liczbę wykonanych przez niego ruchów, zmierzyć c
1 komentarz
Czytaj więcej

Dydaktyka - nauka o uczeniu się i nauczaniu

Autor:
Definicja Napiszę krótko - nie istnieje jedna, uniwersalna i w pełni akceptowalna definicja dydaktyki . W zależności od punktu widzenia dydaktykę można interpretować w rozmaity sposób, na przykład tak: 1. Dydaktyka to nauka zajmująca się badaniem procesów nauczania i uczenia się oraz badaniem  zależności między nimi. Inaczej można powiedzieć, że dydaktyka zajmuje się  kształceniem  i  samokształceniem . 2. W węższym znaczeniu dydaktyka to nauka badająca relacje zachodzące między nauczającym a uczącym się zachodząca w procesie kształcenia. Na tym blogu za podstawą definicję dydaktyki przyjąłem szerszą interpretację zaproponowaną w pierwszej definicji. Cele dydaktyki 1. Zgodnie z przyjętą szerszą definicją, dydaktyka jako nauka dąży do poznania procesów nauczania oraz uczenia się . Stara się zatem: opisać oba procesy Czym jest uczenie się? Czym jest nauczanie? zdefiniować zachodzące w nich prawidłowości Co charakteryzuje proces nauczania? Kiedy zachodzi uc
1 komentarz
Czytaj więcej